Over Landgoed Junne

Landgoed Junne is een eeuwenoud landschap dat ligt in het oerstroomdal van de Vecht. Het is een landgoed met veel cultuurhistorische elementen. Kenmerkend zijn de boerenhoeves, de agrarische esgronden, de brink, houtwallen, stuifzanden, heidegebiedjes en bijzondere houtopstanden. Het landgoed staat bekend om zijn gevarieerde bos, waarbij de grove den een dominante positie inneemt. Sinds 2018 is a.s.r. eigenaar van dit landgoed met een omvang van 1050 hectare.

Eeuwenoud landschap

Ontstaansgeschiedenis landschap

In de ijstijd was de Vecht een breed uitwaaierende rivier. In de droge tijden veranderde dit stroomdal in uitgestrekte zandverstuivingen, waarvan het zand werd afgezet in de vorm van dekzandruggen (of rivierduinen) en uitgestrekte stuifzandvlaktes. Naarmate het warmer werd en de vegetatie begon te groeien, bleef de Vecht meanderen in een vastomlijnd dal. De stuifzandvlaktes werden vastgelegd door beplanting en er vond veenvorming plaats op de plekken waar water stagneerde, zoals het Junnervlier.

Eerste bewoners

De eerste bewoners van Junne vestigden zich op de hogere zandgronden in de nabijheid van de Vecht en vormden het landschap naar hun hand. De gronden in het Vechtdal waren geschikt als weidegronden voor vee. De hogere zandgronden veranderden door bemesting met plaggen en mest in esgronden, geschikt voor akkerbouw.

Geschiedenis landschap nog steeds zichtbaar

De historische stuifzandvlaktes werden gebruikt voor het afplaggen van heide en beweiding met schapen. Hierdoor bleven de stuifzandvlaktes gevoelig voor verstuiving tot in de 20e eeuw. Dit is altijd nog te zien in het landschap in de vorm van stuifzandbulten (Junnerbelten), bescherming tegen het stuifzand in de vorm van kamduinen rondom het esdorp Junne, uitgestoven zandvlaktes (Junnerveld) en een stuk oorspronkelijk stuifzand (Heetdelle).

Verrassend landschap

Landgoed Junne is met een oppervlakte van circa 1050 hectare één van de grotere particuliere landgoederen in Nederland. Vanuit de ontstaansgeschiedenis kent Landgoed Junne een grote diversiteit aan landschappen die onder te verdelen zijn in vier landschapstypen.

Het Vechtdal

De Vecht en het Vechtdal spelen een belangrijke rol op het landgoed. De openheid van het Vechtdal is goed zichtbaar bij de stuw, brug, vistrap en nieuwe sluis van de Vecht. In 1908 werd de Vecht gekanaliseerd. Op het landgoed zijn nog twee oorspronkelijke meanders van deze rivier aanwezig. In het westelijke gedeelte van het Vechtdal op Junne ligt een gebied waar de invloed van de rivier en het gebruik van de mens goed leesbaar is. Op korte afstand komen stuifzand, watervoerende meanders, stroomdalgraslanden, jeneverbesstruwelen, kolken en oude eiken voor die bijzondere flora en fauna herbergen.

Buurtschap Junne

Op het landgoed tref je nog een authentieke buurtschap aan. Met de Junnerbrink als markant middelpunt met de vele robuuste eikenbomen en unieke boerenerven. Hier is het agrarisch cultuurlandschap nog grotendeels intact gebleven met de grote essen, lagergelegen graslanden, eiken op de kamduinen, gemengd loofbos en een verscheidenheid aan landschapselementen. Een aantal agrarische bedrijven is nog steeds actief.

Junnerbos

Junne bestaat voor ruim 70% uit bosgebied, waarvan het grootste deel productiebos is. Het productiebos bestaat uit diverse boomsoorten, zoals de zomereik en grove den. In het bos ligt een aantal bijzondere plekken zoals de beplante stuifzandbulten genaamd Junnerbelten met stukjes stuifzandheide, zandverstuiving Heetdelle en de uitgestorven zandvlakte van Junnerveld. In het bos vind je nog de voormalige houtzagerij, De Witte Delle en de Jachthut.

Junnervlier

Het Junnervlier, een open gebied met grasland, was vroeger een veengebied en is ontgonnen voor landbouw in de late 19e eeuw. Het Junnervlier is onderdeel van het grotere landschap van Hammervlier en watert af via het Eerder Achterbroek naar de Regge. De Junnerbaan vormt de scherpe overgang tussen het hogere, drogere bos en het lagere, natte vlier. Aan deze weg liggen twee (boeren)erven en het vormt een belangrijke recreatieve route.

Waardevolle natuur

Landgoed Junne staat bekend om de waardevolle natuur met bijbehorende soortenrijkdom (biodiversiteit). Het heeft grotendeels een beschermde status doordat het deel uitmaakt van het Natura 2000-gebied ‘Vecht- en Beneden Reggegebied’. Er is een grote verscheidenheid aan zeldzame leefgebieden voor bijzondere soorten flora en fauna (habitattypen). a.s.r. real estate streeft ernaar om de natuur in stand te houden en te versterken door te investeren in de ruimtelijke en natuurlijke waarden van Junne.

Stuifzandheiden met struikhei

Deze komen voor op droge, zeer voedselarme zandgronden op Junne. Kenmerkend is de arme bodem met struikhei en/of dophei. De oppervlakte van de stuifzandheiden met struikhei is afgenomen als gevolg van verrijking van het landschap. Uitbreiding en verbindingen van bestaande heideterreinen op Beerzerveld, Landgoed Junne en Boswachterij Ommen zijn van belang voor het behoud van bijvoorbeeld de adder, heidekikkers, levendbarende hagedis, kommavlinder, heideblauwtje, groentje.

Zandverstuivingen

Op landgoed Junne tref je diverse zandverstuivingen binnen heidelandschappen aan. Het habitattype komt vaak voor in combinatie met stuifzandheiden met struikhei. Ook dit habitattype neemt in oppervlakte af. Dit heeft meerdere oorzaken zoals, bebossing door naaldbomen en successie naar oude heide stadia. Periodiek actief herstel is nodig om dichtgroeien te voorkomen.

Vochtige heide

Vochtige heide komt voor op een hoogveenplateau ten westen van het landgoed. Kenmerkend is de hoge bedekking met gewone dophei. Deze vochtige heide kan hier ontstaan door het voorkomen van een slecht doorlatende laag. In het verleden zijn hier op verschillende plekken veenputjes gegraven en is de randwal op enkele plekken verlaagd om veenwinning te vergemakkelijken. Dit zorgt voor verdroging van het habitattype. Ook de opslag van bomen en struiken zorgen voor afname in kwaliteit. Een groot deel van de bebossing binnen dit habitattype bestaat uit naaldhout, wat de verdroging van dit habitattype versterkt. Tevens zorgt naaldval voor verrijking van het habitattype.

Jeneverbesstruwelen

Ook tref je op Junne nog jeneverbesstruwelen aan. Echter deze zijn oud en kunnen daardoor op termijn degenereren. Door veroudering neemt het aandeel van grassen en slaapmossen toe en nemen levermossen, korstmossen en paddenstoelen af. Hierdoor neemt de kwaliteit af. Daarom is stimulering van verjonging door middel van vrijstellen, lokaal plaggen, eventueel steenmeel toevoegen en eventueel zaaien is wenselijk.

Beuken- en eikenbossen met hulst

Dit habitattype betreft bossen met meestal beuk in de boomlaag en hulst en/of taxus in de struiklaag, voorkomend op voedselarme tot licht voedselrijke zand- en leemgronden. Het komt voor op de hogere zandgronden van Junne.

Bergnachtorchis

Bijzondere flora en fauna

Vanwege de diversiteit aan leefgebieden, de rust en stilte, is er een rijke aanwezigheid van flora en fauna op het landgoed. Op de heide tref je zeldzame soorten, zoals de nachtzwaluw, de adder, de hagedis en heideblauwtje. In het loofbos zie je nog dalkruid, lelietjes van dalen en de salomonszegel groeien. Op het stuifzand en de stuifzandheiden worden nog bijzondere paddenstoelen en korstmossen gevonden. Ook langs de Vecht tref je nog bijzondere soorten aan, waaronder de bergnachtorchis. In en rond de buurtschap Junne bevinden zich soorten zoals de dassen, geelgors en driekleurig viooltjes.

Rijke historie

Landgoed Junne kent een rijke historie in zowel landschap als ook de bebouwing.

Ontstaan van Junne

Junne is in de Middeleeuwen ontstaan als een esdorp op de overgang van de lage drassige gronden langs de Vecht naar de hoger gelegen gronden. De boeren hadden hier alles wat ze nodig hadden: akkers, weiden, hout en heide. Ze richten samen een genootschap op, de marke, waarin regels werden vastgesteld ten aanzien van aandeel en gebruik van de beschikbare gronden. Zo ontwikkelde Junne zich tot een authentiek esdorp met een brink. De meeste boerderijen in Junne liggen in een halve cirkel ten westen van de es, zodanig dat de bereikbaarheid van de akkers optimaal is.

Landhuis Spiker

In de periode rond 1800/1900 bouwen de meeste landgoedeigenaren naast de boerderijen een statig landhuis op hun landgoed. In Junne wordt omstreeks 1873 in opdracht van de familie Lüps het statige landhuis ‘Spiker’ gebouwd, dat omstreeks 1900 als gevolg van blikseminslag afbrandt. Het landhuis wordt niet opnieuw opgebouwd, maar de plek is door de aanwezige beukenlaan aan de Nieuwe Hammerweg ten zuiden van de buurtschap nog goed herkenbaar.

Het Landgoed in de 20e eeuw

Na de familie Lüps is het landgoed in 1931 in handen gekomen van baron M. Bentinck tot Buckhorst uit het naburige Beerze. Na de dood van barones Bentinck tot Buckhorst op 29 juni 1938 is het landgoed verkocht aan verzekeringsmaatschappij Amstleven, dat later Delta Lloyd werd en waarvan a.s.r. in 2018 het landgoed kocht. In deze periode is er relatief weinig veranderd in het Junner landschap.

Werkverschaffingskamp

Voor de Tweede Wereldoorlog was er in Junne een werkverschaffingskamp. Werkloze arbeiders uit het westen moesten ontginningswerkzaamheden verrichten op het landgoed. Dit gebeurde met rijkssteun en onder leiding van de Nederlandse Heidemaatschappij. 

Boerderijen op het landgoed

Op het landgoed staat op een groot aantal karakteristieke boerderijen. Bijna alle (pacht)boerderijen in Junne zijn voorzien van een naam. ‘Weidelust’, ‘Het Meugje’, ‘De Diesel’, ‘Siegerink’ en ‘De Bakkerij’ is zo maar een greep uit de namen. Meest bekende inwoner van Junne is Friedrich Karl (Karel) Seemann geweest. Hij bewoonde ‘De Witte Deel’. Hij had als boer twaalf koeien en was bekend als iemand die alles maken kon. Tevens was hij nog fietsenmaker, loodgieter, visser, verkoper en reparateur van landbouwmachines. Ook had hij een houtzagerij en fungeerde als taxichauffeur.

Visie op de toekomst

a.s.r. ziet het als haar missie om Landgoed Junne als cultureel erfgoed met haar unieke waarden te behouden en te ontwikkelen, door te streven naar een duurzaam landgoed waar de economie, ecologie en erfgoed duurzaam in een goede balans met elkaar verweven zijn. Met het vitaal landgoedplan ‘Parel en Proeftuin in het Vechtdal’ geeft a.s.r. richting aan de ontwikkeling van een eigentijds aantrekkelijk landgoed dat onderscheidend is in het Vechtdal.

Thema's

De thema’s waaraan de komende jaren gewerkt gaat worden zijn:

  • Veerkrachtig watersysteem
  • Waardevolle natuur
  • Rijke historie
  • Natuurinclusief werklandschap
  • Klimaatpositief Leefbaar & bos aantrekkelijk woon- landschap
  • Pure recreatie & krachtige beleving
  • Duurzame energie

Voor meer informatie, lees de hele landgoedvisie.

Natura 2000

Landgoed Junne beschikt over een grote
hoeveelheid waardevolle beschermde natuur zoals zandverstuivingen, hoogveen, eiken/beukenbossen en stroomdalgraslanden. Het landgoed is grotendeels aangewezen als Natura 2000 gebied. Deze natuurgebieden behoren tot een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. Om deze natuur de beschermen vinden er werkzaamheden plaats op het landgoed. 

Een overzicht van de werkzaamheden kunt u hier vinden. 

Wist je dat..

  • Landgoederen in Overijssel een belangrijke en vooral bijzondere plaats innemen in het Overijsselse platteland
  • Een landgoed een complex geheel is waarop veel verschillende elementen kunnen voorkomen, zoals een landhuis met bijgebouwen, park en tuinen, akkers, weilanden, (pacht)boerderijen, woonhuizen, bossen, houtsingels, natuurterreinen en soms zelfs hele dorpen
  • Landgoed Junne het eeuwenlang zonder landhuis heeft moeten doen. Pas in de tweede helft van de 19e eeuw liet da familie Lüps een groot herenhuis bouwen.
  • Het landhuis begin 20e eeuw is afgebrand en nooit meer weer is opgebouwd.
  • Er toch nog een fraaie beukenlaan is, haaks op de Nieuwe Hammerweg, die te maken heeft met het verdwenen landhuis.
  • Junne in de 20e eeuw een eigen station had, inclusief stationsgebouw. De stopplaats is in de jaren dertig van de vorige eeuw opgeheven.
  • De laatste particuliere eigenaar de familie Bentinck is geweest. Echter een treinongeval op het landgoed werd de geliefde Jonkvrouw Bentinck noodlottig.
  • Het landgoed werd na het overlijden van de Jonkvrouw door de erven verkocht aan een verzekeringsmaatschappij.